مزاج چیست؟
انسان از زمان تولد با توجه به خصوصیات ارثی و شرایط تولد دارای مزاج خاصی می باشد که به آن مزاج ذاتی هر فرد می گویند. این مزاج همیشگی نیست و طی گذشت زمان بر اثر نوع تغذیه و سبک زندگی فرد تغییر می کند. در واقع با تغییر میزان حرارت و رطوبت بدن مزاج نیز تغییر می کند. در نتیجه به دلیل تفاوت مزاج گروه های سنی برای ایجاد سازگاری باید از رژیم غذایی مربوط به همان سن پیروی کرد. مسلما تغذیه یک کودک 5 ساله با تغذیه یک فرد 50 ساله باید متفاوت باشد.
دسته بندی مزاج ها در سنین مختلف در طب ایران
1- سن رشد و نمو شامل دوران خردسالی و کودکی و نوجوانی
از بدو تولد تا 30 سالگی را در بر می گیرد. مزاج این دوره گرم و تر است، زیرا بدن در این دوران به نهایت رشد خود می رسد و رطوبت و حرارت ذاتی بر بدن غالب می شود. البته این مزاج، مزاج سن است و از مزاج مادرزادی فردا جداست.
2- دوران وقوف یا جوانی دوره دوم زندگی
از 30 تا 3 40 سالگی را شامل می گردد. همان طور که از اسمش پیداست در این دوره رشد کمتر می شود و تقریبا می توان گفت که توقف نسبی پیدا می کند. در این دوره گرمی و خشکی در بدن افزایش پیدا کرده و غالب می شوند. در واقع افراد در این سن نسبت به سن رشد و نمو خشک تر و نسبت به سنین میانسالی و سالمندی گرم تر خواهند بود. پس مزاج در این سن گرم و خشک می باشد.
3- دوران میانسالی یا بزرگسالی
از 40 سالگی تا 60 سالگی را شامل می شود. دوران میانسالی دوران توقف کامل رشد و نمو می باشد. اگرچه علائم ضعف و سستی قوای بدنی در ابتدا در فرد کاملا مشهود نیست، اما با گذشت زمان کم کم خودنمایی می کند. در این دوره هم حرارت و هم رطوبت ذاتی کاهش می یابند. به همین علت مزاج این دوره را سردی و خشکی می دانند. پیشنهاد سینا پردیس در این سن قرص گیاهی رفع کسالت و نشاط آور هلسی می باشد.
4- دوره آخر معروف به دوره سالمندی یا پیری
از 60 سالگی تا پایان عمر هر فرد را در بر می گیرد. در این دوره سنی سستی و ضعف قوای بدن کاملا نمایان می شود و حرارت و رطوبت ذاتی همچنان در حال کاهش خواهد بود. در واقع می توان این گونه بیان کرد که در این دوره به دلیل ضعیف شدن قدرت هضم غذا در بدن نوعی رطوبت زاید در بدن ایجاد می گردد که بدن نمی تواند از آن بهره بگیرد. به همین دلیل مزاج این دوره را سرد و تر می خوانند ولی این تری برای بدن غیرقابل استفاده است. پیشنهاد سینا پردیس در این سنین قرص تقویت ایمنی بدن آلوئه نیاک و عرق گیاهی تقویت مفاصل زوریک می باشد.
یکی از نکاتی که باید به آن توجه نمود این است که سنین گفته شده در متن بالا ممکن است برای همه به صورت دقیق رخ ندهد. در واقع بازه های سنی به صورت میانگین به دست آمده اند و هر فرد بسته به نوع تغذیه و سبک زندگی که دارد می تواند هر دوره را در سنین مخصوص به خود تجربه کند. برای درک بهتر مثلا دوره میانسالی در یک فرد ممکن است در سن 35 سالگی آغاز شود ولی فرد دیگری از سن 40 سالگی افت را احساس کند.
نکته حائز اهمیت دیگر این است که اختلاف تری و خشکی در دوران های مختلف مزاج سنی اهمیت چندانی ندارد. بلکه آن چه که اهمیت دارد سردی و گرمی در این دوران هاست. اینکه بدانیم تا شروع دوران میانسالی گرمی مزاج در بدن کم کم تحلیل می رود و تغییرات جدی در بدن ایجاد می نماید می تواند به ما در برآمدن جهت اصلاح مزاج و حفظ سلامتی کمک شایانی کند.
برای شناخت دقیق مزاج شناسی و همچنین تشخیص مزاج خودتان می توانید به صفحه مزاج شناسی چیست مراجعه کنید.
نوع تغذیه افراد در دوران مختلف مزاج سن
نوع تغذیه در مزاج سن بسیار اهمیت دارد. در سن کودکی و نوجوانی که سن رشد است جهت حفظ سلامت فرد بهتر است از غذاهای گرم و تر استفاده شود. در این دوره نیاز بدن به غذا بیشتر از هر دوره دیگری می باشد که البته مقدار، تنوع و کیفیت آن نیز بسیار مهم است.
در دوره جوانی به دلیل داشتن قدرت هضم بالا در فرد گوشت و غذاهای سنگین را می توان هضم کرد. در این دوره باید از مصرف غذاهایی که مزاج گرم و خشک دارند پرهیز گردد. در سنین میانسالی و سالمندی توجه به سردی و تری مزاج اهمیت بسیار زیادی دارد و افراد مخصوصا بعد از 60 سالگی کاملا متوجه تغییر مزاجشان و ناسازگاری بدن با غذاهایی که قبلا می خوردند می شوند.
وجود رطوبت زائد در بدن می تواند علائمی مانند پف زیر چشم، آویزان شدن بافت ها و عضلات، افتادگی پوست و ضعیف شدن حافظه را به همراه داشته باشد. این افراد باید از مصرف غذاهای با مزاج سرد پرهیز کنند و غذاهای گرم مانند نان تازه و غلات را بیشتر استفاده کنند. همچنین گوشت گوسفندی تازه و گوشت پرندگانی مثل کبک و بلدرچین به دلیل اینکه خونساز و پرانرژی و کم حجم هستند و به راحتی هضم می شوند باید بیشتر در وعده های غذایی این افراد قرار بگیرد.
سخن پایانی
شناخت و دانستن مزاج سنین امری مهم جهت اصلاح سبک زندگی می باشد که می توان از آن در راه پیشگیری از بیماری ها استفاده کرد. رعایت کردن مواد خوراکی متناسب با مزاج هر فرد می تواند سبب سلامت جسمی و روانی گردد. عدم تعادل مزاج در هر فرد می تواند سبب بروز عوارض و بیماری هایی شود که سلامتی شخص را به خطر می اندازد. موسسه طب سنتی سینا پردیس مشهد در کنار شماست تا با استفاده مواد غذایی کلسیم دار در طب سنتی و همچنین اصلاح مسیر و سبک زندگی تان از سلامتی لذت ببرید.
آزمـون مزاج شنـاسی طب سنتی سینا پردیس یکی از قدیمی ترین و دقیق ترین آزمونهـای تشخیص مـزاج است که برای شرکت در آزمون مزاج شناسی می توانید اینجا کلید کنید.